KỸ THUẬT LÀM TIÊU BẢN

Chương I  KỸ THUẬT XÉT NGHIỆM CƠ BẢN
KỸ THUẬT LÀM TIÊU BẢN
1. Mục đích Quy trình này hướng dẫn cách làm tiêu bản để chuẩn bị cho các phương pháp nhuộm phát hiện hình thể, cách sắp xếp, tính chất bắt màu của vi sinh vật cũng như các thành phần khác trong bệnh phẩm (nếu có).
2. Phạm vi áp dụng Quy trình này được áp dụng ở Khoa/Phòng/Bộ phận vi sinh của các Bệnh viện.
3. Trách nhiệm - Người thực hiện: Đã được đào tạo và có chứng chỉ hoặc chứng nhận về chuyên ngành Vi sinh y học. - Người nhận định, giám sát và phê duyệt kết quả: Có trình độ đại học hoặc sau đại học về chuyên ngành Vi sinh y học.
4. Nguyên tắc: Không áp dụng
5. Trang thiết bị, vật tư a. Trang thiết bị - Tủ an toàn sinh học (ATSH) cấp 2 - Kính hiển vi quang học. - Máy ly tâm - Máy trộn, lắc. - Ống vô trùng có nắp đậy. - Đèn cồn, que cấy, lam kính, lá kính mỏng, bút viết kính, dầu soi kính, giấy thấm dầu. - Pipet Pasteur vô trùng. b. Sinh phẩm hóa chất - Bộ thuốc nhuộm: Tùy vào kỹ thuật nhuộm mà sử dụng bộ thuốc nhuộm phù hợp - Dung dịch nước muối sinh lý vô trùng 0,9%.
6. Kiểm tra chất lượng - Các hóa chất dùng để nhuộm soi phải được kiểm tra theo Quy trình kiểm tra chất lượng hóa chất và lưu lại kết quả sau khi kiểm tra.
18
- Cần có Chứng âm, Chứng dương tùy vào mỗi kỹ thuật nhuộm.
7. An toàn - Thực hiện thao tác với mẫu bệnh phẩm trong tủ ATSH - Sử dụng các thiết bị bảo hộ cá nhân.
8. Nội dung thực hiện - Chuẩn bị lam kính sạch, không xước, vỡ, nhúng vào dung dịch ethanol 95%. - Sử dụng kẹp gắp lam kính, để ráo cồn, hơ lam kính trên ngọn lửa đèn cồn. - Dán nhãn hoặc ghi thông tin mẫu bệnh phẩm. - Dùng bút viết kính khoanh tròn, đánh dấu vị trí phết bệnh phẩm ở mặt dưới lam kính. - Dàn tiêu bản theo hình xoáy trôn ốc từ trong ra ngoài hoặc hình zích zắc. - Đối với bệnh phẩm dịch não tủy, dịch rửa phế quản và các dịch khác: + Ly tâm bệnh phẩm 3000 - 4000 rpm trong 10 phút, chắt bỏ nước nổi. + Dùng pipet Pasteur nhỏ 1 - 2 giọt bệnh phẩm lên lam kính, không dàn tiêu bản. - Với bệnh phẩm nước tiểu: - Lắc đều ống nước tiểu, lấy 10 µl bệnh phẩm phết lên lam kính, không dàn tiêu bản. - Với bệnh phẩm từ tăm bông (que gòn): + Yêu cầu lấy 2 tăm bông (que gòn) riêng. + Trường hợp chỉ có một tăm bông (que gòn) bệnh phẩm, rũ tăm bông (que gòn) trong nước muối sinh lý hoặc canh thang vô trùng, lăn tăm bông (que gòn) trên vùng đã đánh dấu trên lam kính. - Những bệnh phẩm mủ đặc: Làm mỏng tiêu bản bằng một lam kính khác. + Đặt một lam kính thứ 2 sạch lên lam kính đã phết tiêu bản. + Kéo nhẹ nhàng lam kính thứ hai trên lam kính ban đầu. + Nếu tiêu bản chưa đủ mỏng, tiếp tục lặp lại với một lam kính sạch khác. - Trường hợp ít bệnh phẩm, bệnh phẩm khô: Hòa loãng trong nước muối sinh lý, dàn tiêu bản. - Bệnh phẩm mô, mảnh sinh thiết: Nghiền, cắt nhỏ bệnh phẩm, dàn tiêu bản. - Bệnh phẩm từ môi trường nuôi cấy lỏng, nhỏ 1 - 2 giọt lên lam kính, dàn tiêu bản. - Bệnh phẩm từ khuẩn lạc (khóm): Pha huyền dịch vi khuẩn, dàn tiêu bản.
9. Diễn giải kết quả và báo cáo: Tùy từng loại đồ phiến cho các phương pháp nhuộm khác nhau sẽ có yêu cầu riêng.
10. Lưu ý (cảnh báo) Tiêu bản không quá dày, không quá mỏng.
11. Lưu trữ hồ sơ - Ghi chép rõ ràng kết quả và các thông tin quy định vào phiếu trả lời kết quả và sổ kết quả xét nghiệm. - Lưu trữ các biểu mẫu phiếu kiểm tra chất lượng theo đúng quy định của khoa.