1. Bất thường trên phân bố

1.1. Hồng cầu ngưng kết: tạo thành đám trên không gian ba chiều, gặp trong tan máu tự miễn.

1.2. Hồng cầu chuỗi tiền: tạo thành chuỗi hồng cầu đứng sát nhau, gặp trong đa u tủy xương hay bệnh lý rối loạn protein huyết tương.

 Hồng cầu chuỗi tiền

2. Bất thường về kích thước:

2.1. Hồng cầu to (Macrocyte): khi thể tích trên 100 fl, đường kính trên 8,5 µm. Gặp trong thiếu acid folic, vitamin B12, tan máu …

. Hồng cầu to

2.2. Hồng cầu nhỏ: khi thể tích trung bình dưới 80 fl, đường kính dưới 6µm, gặp trong các trường hợp thiếu máu thiếu sắt, bệnh lý huyết sắc tố. 

 Hồng cầu nhỏ nhược sắc

3. Bất thường về hình thái:

3.1. Hồng cầu hình cầu (spherocyte): trên tiêu bản các hồng cầu bắt màu đậm, không còn vùng nhạt màu trung tâm, thường nhỏ hơn hồng cầu bình thường, gặp trong bệnh hồng cầu hình cầu bẩm sinh hay mắc phải. 

. Hồng cầu hình cầu

3.2. Hồng cầu hình bầu dục ( ellliptocyte): không còn vùng nhạt ở trung tâm, gặp 1% ở người bình thường, ở bệnh thiếu máu hồng cầu bầu dục bẩm sinh, thiếu máu nguyên hồng cầu khổng lồ.

 Hồng cầu hình bầu dục

3.3. Hồng cầu hình bia bắn (target cell): giữa vùng nhạt màu trung tâm xuất hiện thêm vùng bắt màu đậm, gặp trong thalassemia, bệnh lý huyết sắc tố, thiếu sắt.

 Hồng cầu hình bia bắn

3.4. Hồng cầu hình liềm ( drepanocyte): gặp trong bệnh lý huyết sắc tố S đồng hoặc dị hợp tử. 

 Hồng cầu hình liềm

3.5. Hồng cầu hình giọt nước (teardrop cell): gặp ở các bệnh lý dị sản tuỷ, thalassemia, lao và ung thư di căn tuỷ. 

 Hồng cầu hình giọt nước 

3.6. Hồng cầu hình răng cưa (echinocyte và tế bào Burr): thường do thay đổi pH máu (máu lưu trữ lâu ngày), hoặc trong bệnh thiếu máu có suy thận gây ra hiện tượng màng tế bào không còn tròn đều. 

Hồng cầu hình răng cưa

3.7. Hồng cầu hình gai (acanthocyte): kích thước nhỏ hơn, màng rất không đều so với hồng cầu hình răng cưa. Hay gặp trong bệnh lý xơ gan rượu có tan máu, sau cắt lách, thiếu hụt pyruvat kinase hay rối loạn lipid máu. 

Hồng cầu hình gai

3.8. Hồng cầu hình miệng (stomatocyte): có vùng nhạt màu trung tâm hẹp giống như khe miệng. Nguyên nhân có thể là bẩm sinh (do rối loạn trao đổi ion qua màng) hoặc bệnh lý gan mật, do rượu. (Hình 2.20)

Hồng cầu hình miệng

3.9. Mảnh vỡ hồng cầu (schistocyte): do hồng cầu vỡ trong cục máu đông (đông máu rải rác trong lòng mạch-DIC), mạch máu bị tổn thương, qua van tim nhân tạo, bệnh lý vi mạch, bỏng nặng, sau ghép thận, viêm cầu thận...

. Mảnh vỡ hồng cầu

3.11. Thể vùi

a/ Thể Howell-Jolly: phần tồn dư của nhân hồng cầu trong quá trình biệt hoá, hình tròn, nhỏ, bắt màu hồng đậm, thường nhỏ hơn 1mm, đơn độc nhưng đôi khi cũng có vài thể trong 1 hồng cầu. Gặp trong thiếu máu tan máu, thiếu máu nguyên hồng cầu khổng lồ, không có lách bẩm sinh hoặc cắt lách.

 Thể Howell - Jolly

b/ Các chấm ưa baze: nhỏ mịn, bắt màu xanh thẫm hoặc tím, kích thước không đều. Do sự ngưng tập của ribosome. Gặp trong thalassemia, do rượu, thiếu máu nguyên hồng cầu khổng lồ, nhiễm độc chì hoặc arsenic.

Các chấm ưa bazơ trong hồng cầu

c/ Thể Pappenheimer: kích thước nhỏ, không đều, thẫm màu, nằm sát màng hồng cầu. Các thể này chứa sắt nên bắt màu khi nhuộm Perls. Gặp trong bệnh rối loạn sinh tuỷ, thalassemia và sau cắt lách.

Thể Pappenheimer

d/ Vòng Cabot: là viền mảnh, màu tím xuất hiện ở hồng cầu trong bệnh thiếu máu nguyên hồng cầu khổng lồ, các trường hợp thiếu máu nặng, nhiễm độc...do hồng cầu bị phá huỷ tại tuỷ trước khi được đưa ra máu ngoại vi.

Vòng Cabot

e/ Thể Heizn: hình tròn, kích thước từ 1-3mm, quan sát rõ nhất khi nhuộm tươi với xanh methylen, xanh crésyl. Gặp trong bệnh thiếu hụt G6PD, sau cắt lách hoặc một số bất thường huyết sắc tố.

 Thể Heinz

g/ Huyết sắc tố H kết tủa

Huyết sắc tố H kết tủa

h/Ký sinh trùng sốt rét