Xét nghiệm chỉ dấu ung bướu ung thư vú

Nồng độ CEA, CA15.3 hoặc các sản phẩm MUC-1 khác có liên quan đến giai đoạn của khối u, có giá trị cao hơn đáng kể ở những bệnh nhân có di căn hạch hơn ở những người không di căn và ở những bệnh nhân có khối u lớn hơn . Như vậy mối quan hệ với các yếu tố tiên lượng chính có thể gợi ý cho thấy một giá trị tiên lượng của các chỉ dấu.

Xét nghiệm chỉ dấu ung bướu ung thư vú

Ung thư vú vẫn là một trong những nguyên nhân chính gây tử vong cho phụ nữ ở các nước phương Tây, nguy cơ phát triển khối u ác tính nầy khoảng 12,2% và nguy cơ tử vong là 3,6% của cả cuộc đời. Nhiều yếu tố có liên quan với sự gia tăng nguy cơ ung thư vú. Chúng bao gồm các di truyền và yếu tố gia đình, nội tiết tố (kinh nguyệt sớm, thời kỳ mãn kinh chậmvà thai kỳ đầu tiên muộn), chế độ ăn uống, bệnh vú lành tính (chủ yếu liên quan với tăng sản không điển hình) và các yếu tố môi trường.

Tỷ lệ tử vong tương đối không thay đổi, bất chấp sự gia tăng tỷ lệ mắc, có thể là kết quả của việc cải thiện việc phát hiện sớm (chương trình sàng lọc) và tiến bộ trong điều trị. Các phương pháp điều trị ung thư vú chính thường bao gồm phẫu thuật và / hoặc xạ trị. Sau phẫu thuật, hiện nay sử dụng ngày càng tăng các liệu pháp hổ trợ (ví dụ, hoặc tamoxifen hoặc hóa trị liệu). Các phương pháp điều trị chính cho di căn xa là hóa trị liệu, liệu pháp hormone và xạ trị. Khoảng 30-50% bệnh nhân có ung thư vú tái phát trong vòng mười năm đầu tiên sau khi chẩn đoán. Bệnh nhân ung thư vú di căn không thể chữa được bằng cách sử dụng liệu pháp thông thường. Tỷ lệ di căn xa là không thay đổi bởi các liệu pháp cục bộ tích cực. Hiện nay ngưới ta nghĩ rằng nhiều bệnh nhân có các bệnh dường như cục bộ nhưng có thể có di căn vi thể (micro-metastasis ).

Trong thập kỷ qua, một vài thử nghiệm bằng cách sử dụng điều trị toàn thân (hóa trị hoặc điều trị bằng hormone) sau khi phẫu thuật đầu tiên cho thấy một sự cải thiện đáng kể khả năng sống sót cho bệnh nhân điều trị so với nhóm chứng. Để quản lý hợp lý có hệ thống các bệnh nhân bị bệnh cục bộ, là cần thiết để biết được bệnh nhân có nguy cơ tái phát. Các yếu tố tiên lượng chính cho cả hai bệnh sống sót tự do (disease free survival (DFS)) và sống sót toàn bộ (overall survival (OS)) là di căn hạch, kích thước khối u, bạch huyết và sự xâm lấn mạch máu, loại mô học, lớp hạt nhân và các thụ thể steroid giới tính. Những yếu tố này được sử dụng để giúp chọn những bệnh nhân có bệnh xâm lấn, những người có thể được hưởng lợi từ điều trị hỗ trợ và điều trị để tránh đau.

Chỉ điểm khối u

Hiện nay, một số lượng lớn các chỉ dấu tồn tại đối với ung thư vú. Chúng bao gồm MUC-1 (ví dụ như CA15-3), CEA, oncoproteins, milk proteins, và cytokeratins. Trong số này, CEA và CA15-3 được sử dụng phổ biến nhất. Các thành viên khác của gia đình MUC -1 như MCA, CA549, BR 27-29 và BRMA có độ nhạy và độ đặc hiệu tương tự CA15.3 . Việc sử dụng đồng thời một số mucins không cung cấp thêm thông tin so với thu được chỉ với một. Vì lý do này, chỉ dấu huyết thanh CEA và một mucin được khuyến cáo cho những bệnh nhân bị ung thư vú. Các chỉ dấu khác như cytokeratins (ví dụ như TPA, TPS và CYFRA 21.1) và oncoproteins hòa tan (ví dụ: C-erbB-2) là đầy hứa hẹn, nhưng vẫn đang được đánh giá .

Chỉ điểm khối u huyết thanh

Chẩn đoán

Độ nhạy của chỉ dấu ung bướu ở bệnh nhân ung thư vú giai đoạn đầu là thấp (15-35%), và do đó chỉ dấu không hữu ích cho mục đích chẩn đoán . Mức độ thấp của các chỉ dấu ở những bệnh nhân nghi ngờ mắc bệnh ung thư vú không loại trừ các bệnh ác tính ởgiai đoạn đầu cục bộ hoặc di căn. Mặt khác, nồng độ cao của các chỉ dấu trên bệnh nhân ung thư vú gần như chắc chắn chỉ ra sự hiện diện của bệnh di căn.

Tiên lượng

Nồng độ CEA, CA15.3 hoặc các sản phẩm MUC-1 khác có liên quan đến giai đoạn của khối u, có giá trị cao hơn đáng kể ở những bệnh nhân có di căn hạch hơn ở những người không di căn và ở những bệnh nhân có khối u lớn hơn . Như vậy mối quan hệ với các yếu tố tiên lượng chính có thể gợi ý cho thấy một giá trị tiên lượng của các chỉ dấu. Một số nghiên cứu đã cho thấy bệnh sống sót tự do (DFS) và sống sót toàn bộ (OS) ở những bệnh nhân có giá trị của các chỉ dấu này cao, nhưng người khác báo cáo dữ liệu lại mâu thuẫn . Hiện vẫn còn chưa rõ ràng các chỉ dấu này trong huyết thanh là những yếu tố tiên lượng độc lập. Hơn nữa, nó không biết nếu việc sử dụng chỉ dấu khối u như các chỉ số tái phát sẽ dẫn đến cải thiện trong hai khoảng thời gian bệnh sống sót tự do hay sống sót toàn bộ. Cuối cùng, có rất ít bằng chứng về mối quan hệ giữa mức độ của khối u và có khả năng đáp ứng với một trong hai hóa trị hoặc điều trị hormon cho bệnh nhân ung thư vú.

Theo dõi

Xác định CEA và CA15.3 huyết thanh liên tiếp là những công cụ hữu ích trong chẩn đoán sớm tái phát ở bệnh nhân ung thư vú và không có bằng chứng của bệnh sống sót tự do (NED), sau khi điều trị triệt để . Những chỉ điểm khối u đã được chứng minh để phát hiện 40-60% tái phát trước khi bằng chứng lâm sàng hoặc chẩn đoán hình ảnh (ví dụ như bằng X-quang phổi, siêu âm gan, chụp cắt lớp xương) với một thời gian từ 2 đến 18 tháng (trung bình 5,2 tháng ) . Chỉ dấu ung bướu nhạy rõ ràng là liên quan đến các tình trạng của tái phát. CEA và CA15.3 không hữu ích trong chẩn đoán sớm tái phát vùng cục bộ, khám lâm sàng là phương pháp phát hiện tốt nhất cho các tình trạng nầy. Ngược lại, nồng độ CEA và CA15.3 huyết thanh bất thường được tìm thấy ở 40-50% và 50-70%, tương ứng, các bệnh nhân có di căn xa . Vì vậy, việc sử dụng đồng thời cả hai chỉ dấu cho phép chẩn đoán sớm khoảng 60-80% bệnh nhân ung thư vú bị di căn. Xét nghiệm liên tiếp các chỉ dấu đặc biệt nhạy cảm để phát hiện sớm di căn đến xương và gan và sử dụng các chỉ dấu trong những tình huống này có thể làm giảm tần số của cả hai thủ thuật quét đồng vị phóng xạ và tia X. Chụp X-quang cần được thực hiện để phát hiện di căn phổi, chỉ dấu thiếu nhạy cảm đối với cơ quan này.

Độ đặc hiệu của các chỉ dấu để phát hiện tái phát trong theo dõi bệnh nhân không triệu chứng là cao, nhưng có liên quan đến điểm cắt (cut-off) của các chỉ dấu sử dụng . Trong một nghiên cứu, tỷ lệ kết quả dương tính giả (giá trị bất thường mà không tái phát) là 5% cho CEA và 6,5% cho CA 15.3 sử dụng các giá trị cut-off tương ứng là 5 mg / L và 35 u / ml,. Sử dụng hai tiêu chí khác nhau, tức là cao hơn điểm cắt (CEA, 10 mg / L: CA15.3 60 u / mL) và xác nhận của ít nhất tăng hai lần nối tiếp (> 15%), độ đặc hiệu tăng lên đến 99,3% . Mặc dù khả năng của các chỉ dấu để phát hiện bệnh tái phát có trước khi xuất hiện triệu chứng lâm sàng, những lợi ích lâu dài của việc phát hiện sớm đáp ứng điều trị và bệnh nhân sống sót vẫn còn phải được xác định .

Giám sát điều trị

Độ nhạy của chỉ dấu ung bướu ở bệnh nhân có bệnh tiến triển rộng hơn bệnh khu trú cục bộ. Tương tự như vậy, bằng cách sử dụng sự kết hợp của một số chỉ dấu (CEA, CA15.3, các sản phẩm MUC-1 khác và cytokeratins), nó có thể làm tăng độ nhạy đến 95%, đặc biệt ở những bệnh nhân có di căn xa. Ứng dụng lâm sàng chính của chỉ dấu khối u trong tiên tiến bệnh là việc theo dõi điều trị. Bệnh nhân có bệnh giảm thường thấy mức độ chỉ dấu giảm, trong khi bệnh nhân có bệnh tiến triển thường có mức độ ngày càng tăng . Tuy nhiên, cho dù việc giám sát này dẫn đến tăng sự tồn tại hay chất lượng cuộc sống tốt hơn vẫn còn phải được xác định.

Chỉ dấu khối u trong mô

Các chỉ dấu khối u chính trong các mô được sử dụng trong ung thư vú là thụ thể steroid, p53, c-erbB-2, S phase và ploidy. Thông số đầy hứa hẹn đang được nghiên cứu bao gồm PS2, Urokinase plasminogen activator, PAI-1, cathepsin D, EGFR và topoisomerase. Chỉ dấu thụ thể steroid có mặt, chỉ được chấp nhận trong thực hành chuẩn.Thụ thể steroid không hữu ích trong chẩn đoán, vì nó có thể có mặt trong cả hai mô lành tính và ác tính. Mặt khác, các thụ thể steroid có giá trị tiên lượng ở ung thư vú giai đoạn đầu và di căn. Bệnh nhân không được điều trị được chẩn đoán mới với thụ thể estrogen (ER) – âm tính ung thư vú giai đoạn đầu có nguy cơ cao tái phát so với bệnh nhân ER dương tính với cùng một giai đoạn tương tự . Mặt khác, tamoxifen anti-estrogen là hiệu quả hơn trong việc ngăn ngừa tái phát ung thư vú ở những bệnh nhân ER-dương tính hơn trong bệnh nhân ER- âm tính. Tương tự như vậy, ER và thụ thể progesterone (PGR) là những công cụ hữu ích trong việc lựa chọn điều trị ở bệnh nhân ung thư vú. Sáu mươi phần trăm khối u ER dương tính (75% trong ER + PGR +) sẽ đáp ứng với điều trị nội tiết tố trái ngược với 15% ở nhóm ER âm tính (<10% trong ER-, PgR-) .

p53 và c-erbB-2 là hai gen oncogene / suppressor được nghiên cứu nhiều nhất trong ung thư vú. Hiện diên của các các gen sản xuất protein được tìm thấy ở 35-50% và 20-30% tương ứng trong ung thư vú giai đoạn đầu,. Hiện diện của những oncoproteins có liên quan đến các khối u xâm lấn (S phase cao, thể dị bội (aneuploidy), loại mô học cao hơn, và ER- âm tính) nhưng dữ liệu mâu thuẫn tồn tại trên giá trị tiên lượng của nó . Kết quả sơ bộ cho thấy cả hai p53 và c-erbB-2 có thể dự đoán được đáp ứng với hóa trị liệu ở bệnh nhân ung thư vú . Tuy nhiên, xác nhận các kết quả các nghiên cứu trong tương lai là cần thiết trước khi c-erbB-2 và p53 trở thành thói quen sử dụng cho mục đích dự đoán.

Kết luận

MUC-1 kháng nguyên và CEA là những chỉ dấu huyết thanh hữu ích nhất ở những bệnh nhân bị ung thư vú. Xác định thứ tự của các chỉ dấu này rất hữu ích trong việc đánh giá tiên lượng, phát hiện sớm tái phát (di căn) và theo dõi điều trị. Thụ thể steroid là những chỉ dấu mô được chấp nhận trong thực hành lâm sàng, có vai trò thiết lập trong việc dự đoán hormone nhạy và một ít vai trò trong chẩn đoán. Một số chỉ dấu mới như c-erbB-2, p53 và Upa / PAI-1 cái nhìn đầy hứa hẹn như những yếu tố tiên lượng và dự đoán, nhưng nghiên cứu thêm là cần thiết trước khi tiện ích lâm sàng của chúng được thiết lập.