Xét nghiệm chỉ dấu ung bướu ung thư phổi

Nhiều khối u kết hợp kháng nguyên khác nhau đã được mô tả và điều tra nghiên cứu. Việc sử dụng chất chỉ dấu tuần hoàn trong máu là enolase tế bào thần kinh đặc hiệu (NSE), kháng nguyên carcinoembryonic (CEA), mảnh cytokeratin 19 (CYFRA 21-1), kháng nguyên ung thư tế bào vảy (SCC), kháng nguyên ung thư 125 (CA 125) và kháng nguyên polypeptide mô (TPA).

Xét nghiệm chỉ dấu ung bướu ung thư phổi

Ở các nước công nghiệp phát triển, ung thư phổi là loại ung thư phổ biến nhất ở nam giới, và ở phụ nữ đang tiếp cận nhanh chóng các tỷ lệ tương tự. Trong các cộng đồng châu Âu, ung thư phổi chiếm 29% của tất cả các trường hợp tử vong ung thư, và 21% của tất cả các loại ung thư nam giới. Ung thư phổi đại diện cho các nguyên nhân của một khối u gây ra bởi chất gây ung thư hóa học, và về nguyên tắc tỷ lệ mắc bệnh có thể được giảm bằng các biện pháp y tế công cộng. Ở các nước công nghiệp phát triển, mối quan hệ giữa ung thư phổi và hút thuốc lá là rất lớn (85%), nhưng mặc dù tương quan mạnh mẽ giữa hút thuốc lá và ung thư phổi, nhưng chỉ có một tỷ lệ nhỏ những người hút thuốc (5-10%) mắc bệnh ung thư phổi. Nhiều bệnh ung thư phổi phát triển mà không tiếp xúc đến một chất gây ung thư đã được biết, những ảnh hưởng khác cũng gây ung thư như vật lý hoặc hóa ngoại sinh, người có gen pre-disposition, các tổn thương.

Chẩn đoán ung thư phổi

Tại thời điểm chẩn đoán ban đầu, gần 50% bệnh nhân có thể phẩu thuật được khối u. Tuy nhiên, khi điều tra nghiên cứu chẩn đoán đầy đủ, xác định ung thư rõ ràng thì chỉ 70% của nhóm bệnh nhân này có các khối u mà không thể cắt bỏ hoàn toàn được. Mục đích của công cụ chẩn đoán ung thư phổi là cung cấp thông tin.

    - Loại bỏ bệnh nhân không cần thiết phải phẩu thuật hoặc thoracotomies thăm dò

    - Khuyến khích can thiệp phẫu thuật sớm, trong 15% bệnh nhân được can thiệp của phẫu thuật có thể sẽ hiệu quả

    - Xác định những bệnh nhân mong muốn cắt bỏ để xoa dịu tạm thời .

Rất nhiều các thủ thuật chẩn đoán xâm lấn, thủ thuật nên được lựa chọn tuỳ theo kết quả điều trị có thể dự kiến được một cách từng bước.ví dụ như:

           - Thủ thuật chẩn đoán cơ bản ,một chẩn đoán mô học cuối cùng để bảo đảm xác định bệnh nhân có khối u không thể phẩu thuật được.

            - Thử nghiệm chức năng để xác định xem bệnh nhân có đủ điều kiện để trải qua phẫu thuật

            - Thủ thuật chẩn đoán phân loại TNM và giai đoạn các khối u ác tính

Phân loại

Hầu hết các khối u phổi nguyên phát có thể được chia thành bốn loại mô học chính:

    - Ung thư biểu mô tế bào vảy (Squamous cell carcinoma)

    - Adenocarcinoma

    - Ung thư biểu mô tế bào lớn (Large cell carcinoma )

    - Ung thư phổi tế bào nhỏ (Small cell lung cancer , SCLC)

SCLC chiếm 20-25% các trường hợp ung thư biểu mô phế quản, lâm sàng và sinh học không giống nhau từ ba loại khác nhau mô học. Tuy nhiên, nó đã trở nên rõ ràng rằng nhiều khối u có các tính năng của nhiều hơn một loại mô học của ung thư. Như vậy cả hai SCLC và ung thư phổi tế bào không nhỏ (NSCLC) đại diện cho các nhóm không đồng nhất, trong đó có sự chồng chéo giữa các loại mô học chủ yếu của ung thư phổi.

Chỉ dấu Ung bướu

Nhiều khối u kết hợp kháng nguyên khác nhau đã được mô tả và điều tra nghiên cứu. Việc sử dụng chất chỉ dấu tuần hoàn trong máu là enolase tế bào thần kinh đặc hiệu (NSE), kháng nguyên carcinoembryonic (CEA), mảnh cytokeratin 19 (CYFRA 21-1), kháng nguyên ung thư tế bào vảy (SCC), kháng nguyên ung thư 125 (CA 125) và kháng nguyên polypeptide mô (TPA).

NSE là một neurospecific isoenzyme glycolytic của enolase. Nó bao gồm hai chuỗi polypeptide gần như giống hệt nhau, mỗi loại có trọng lượng phân tử 39 kD. Nó được sản xuất trong tế bào thần kinh trung ương và ngoại vi và nguồn gốc các khối u ác tính của neuroectodermal (ví dụ như SCLC, neuroblastomas, carcinoid ruột). Hơn nữa, NSE cũng được tìm thấy trong hồng cầu, tế bào plasma và tiểu cầu , nó có thể được phóng thích vào huyết thanh nếu không tách tế bào màu đỏ ra khỏi huyết thanh trong vòng 60 phút sau khi chích máu tĩnh mạch.

CEA là một glycoprotein có trọng lượng phân tử ~ 180 kD. CEA là một trong những kháng nguyên carcinofetal sản xuất trong phát triển phôi và thai nhi. CEA là một trong những chỉ dấu của khối u đầu tiên được mô tả, và có độ nhạy tương đối cao đối với nhiều loại ung thư tuyến (chủ yếu là ruột già, nhưng cũng có ở vú, dạ dày và ung thư phổi). Độ nhạy của CEA lớn nhất, và nồng độ CEA trong huyết thanh cao nhất, trong ung thư tuyến và ung thư phổi tế bào lớn.

SCC là một protein 48 kD có tương đồng mạnh mẽ với gia đình serpin các chất ức chế protease. Đo SCC trong huyết thanh đã được sử dụng trong ung thư biểu mô tế bào vảy của cổ tử cung, thực quản, đầu, cổ và phổi. Một trong những ứng dụng quan trọng nhất của các phép đo SCC trong ung thư phổi là để trợ giúp cho chẩn đoán mô bệnh học.

CA125 (MW ~ 200 kD) là chỉ dấu khối u thứ hai hybridoma . Nó là một kháng nguyên phân biệt phát sinh trong các mô bào thai từ các dẫn xuất của biểu mô coelomic. Đo CA 125 trong huyết thanh chủ yếu được sử dụng trong ung thư biểu mô buồng trứng nhưng đôi khi được sử dụng trong vú và ung thư phổi.

TPA , cũng như CEA,là một trong những chỉ điểm khối u lâu đời nhất. Xét nghiệm TPA đo một hỗn hợp của cytokeratins 8, 18 và 19. Với sự phát triển của công nghệ kháng thể đơn dòng, kháng thể cytokeratins và sợi trung gian khác của tế bào (ví dụ như vimentin, desmin) đã được sử dụng trong mô bệnh học để phân biệt và phân loại mô bệnh học . Ngược lại với cytokeratins, mảnh vỡ của sợi trung gian hòa tan trong huyết thanh, nơi chúng có thể được phát hiện như là tập hợp với sự trợ giúp của các kháng thể đơn dòng.

CYFRA 21.1 là một xét nghiệm đánh dấu khối u tương đối mới trong đó sử dụng hai kháng thể đơn dòng đặc hiệu với một mảnh cytokeratin 19. Nghiên cứu mô bệnh học chứng minh rằng cytokeratin 19 là phong phú trong ung thư phổi. CYFRA 21-1 đặc biệt thích hợp cho NSCLC vì nó là điểm chỉ dấu khối u nhạy cảm nhất trong các mô học bao gồm các khối u vảy. Từ khi CYFRA 21.1 xác định những mảnh vỡ của cytokeratin 19, thử nghiệm cho thấy tính đặc hiệu cao hơn TPA, nó định đoạt một hỗn hợp của cytokeratins 8, 18 và 19.

Chỉ dấu ung bướu huyết thanh

Sàng lọc và chẩn đoán

Chỉ dấu ung bướu huyết thanh thiếu tính đặc hiệu cơ quan và khối u có nghĩa là chỉ điểm ung bướu không thể được sử dụng để sàng lọc ung thư phổi ở những bệnh nhân không có triệu chứng hoặc ở những bệnh nhân có nguy cơ cao của bệnh ác tính. Nói chung, chẩn đoán và điều trị ban đầu của ung thư phổi được xác định chủ yếu bằng cách điều tra lâm sàng bao gồm cả hình ảnh y học, nội soi và phát hiện trong lúc phẩu thuật.

Tuy nhiên, NSE, cung cấp một dấu hiệu quan trọng trong hóa mô miễn dịch cho phân loại mô học, và xác định NSE trong huyết thanh có thể giúp đỡ để hỗ trợ chẩn đoán của SCLC tại thời điểm chẩn đoán ban đầu. Tương tự như vậy, SCC có thể hữu ích vì bệnh nhân có SCC > 2 mg/L có một xác suất 95% là có NSCLC và 80% khả năng có một khối u vảy. Nếu CA125 là cao hơn 100 U/mL và CEA cao hơn 10 mg/L rất có khả năng là các mô học sẽ chỉ ra hoặc ung thư tuyến hoặc ung thư phổi tế bào lớn. Mặc dù nồng độ trong huyết thanh của CYFRA 21.1, TPA, NSE và CEA cũng cho thấy mối tương quan đáng kể với khối u, nhưng không có mối quan hệ phù hợp giữa sản xuất của các chỉ dấu và loại khối u. Trong hầu hết các trường hợp, nồng độ của chỉ dấu khối u cao phản ánh giai đoạn khối u cấp cao và do đó đề nghị một tiên lượng xấu. Tuy nhiên, nồng độ chỉ dấu thấp hoặc tăng nhẹ không bao giờ loại trừ bất kỳ loại bệnh ung thư hoặc tiến triển của bệnh. Mặc dù có những hạn chế, việc xác định chỉ dấu khối u tại thời điểm chẩn đoán ban đầu là quan trọng vì nhiều lý do:

    - Ung bướu liên quan đến kháng nguyên biểu hiện ở thời điểm chẩn đoán ban đầu có thể sẽ là dấu mốc có liên quan nhất cho giám sát theo dõi

    - CYFRA 21.1, CEA và CA 125 là yếu tố tiên lượng độc lập có ý nghĩa cao trong NSCLC, và NSE trong SCLC .

    - Tỷ lệ và mức độ giảm của các dấu hiệu trước và sau phẫu thuật cung cấp thông tin hữu ích về các khối u còn lại và tính hiệu quả của liệu pháp

Xác định CEA, CYFRA 21.1 và NSE tại thời điểm chẩn đoán ban đầu có thể được thực hiện như đề xuất trong Bảng 1.

Bảng 1. Chỉ dấu khối u trong ung thư phổi

Tế bào học	Trước điều trị	Theo dõi sau điều trị
Không biết	CYFRA 21-1, NSE, CEA	Sau phẩu thuật: theo tế mô học Không phẩu thuật: Dùng hướng dẫn của chỉ dấu
Adenocarcinoma	CYFRA 21-1 và CEA	CYFRA 21-1 hoặc CEA
Squamous cell carcinoma	CYFRA 21-1	CYFRA 21-1
Small cell carcinoma	NSE và CYFRA 21-1	NSE và CYFRA 21-1
Large cell carcinoma	CYFRA 21-1 và CEA	CYFRA 21-1 hoặc CEA

Đối với các khối u phổi không rõ nguồn gốc, NSE có thể hữu ích đặc hiệu trong chẩn đoán phân biệt . Mặc dù khối u liên quan đến nồng độ kháng nguyên, nhưng không thể thay thế kết quả mô học, nó có thể rất hữu ích trong những trường hợp (~ 20%) khi có lý do khác nhau nên không thể thiết lập một chẩn đoán cuối cùng của sinh thiết (Bảng 2).

Bảng 2. Chỉ dấu khối u trong ung thư phổi không biết nguồn gốc

Chỉ dấu khối u	Nồng độ gợi ý của
	Ác tính	Ung thư phổi	SCLC
NSE (mg/L)	>25	>25	>100
CYFRA 21-1 (mg/L)	>10	>30
CEA (mg/L)	>20

Theo dõi và giám sát điều trị

Một dấu hiệu quan trọng cho việc xác định chỉ dấu khối u trong ung thư phổi là việc đánh giá hiệu quả của điều trị và theo dõi chăm sóc sau phẫu thuật. Đối với chỉ dấu khối u trong ung thư khác, tỷ lệ giảm của chỉ dấu sau phẫu thuật, cung cấp một dấu hiệu có liên quan với kết quả của bệnh nhân. Giá trị giảm sau khi phẫu thuật đầu tiên tương ứng với thời gian bán hũy (~ 2-3 ngày đối với CEA, 1 ngày NSE và vài giờ cho CYFRA 21.1) là dấu hiệu đầu tiên của sự điều trị cắt bỏ, và do đó có tiên lượng tốt. Nồng độ chỉ dấu khối u giảm chậm, và có thể không rơi xuống trong phạm vi tham chiếu, có thể dấu hiệu của không điều trị phẫu thuật - và có thể khối u còn sót lại. Trong thời gian theo dõi chăm sóc, tăng nồng độ của chỉ dấu khối u (bao gồm cả tăng trong giới hạn) có thể cung cấp các dấu hiệu đầu tiên của bệnh tái phát. Tăng như vậy có thể được quan sát thấy hơn mười hai tháng trước khi phát hiện sự tiến triển bằng hình ảnh y học hoặc các triệu chứng lâm sàng. thời gian này có thể hữu ích trong việc hướng dẫn bắt đầu của phương pháp tạo hình và can thiệp lần 2 sớm.

Kết luận

NSE và CYFRA 21.1 có khả năng chẩn đoán cao trong ung thư phổi. Tiên lượng xấu của bệnh nhân ung thư phổi nói chung, và việc thiếu các phương thức điều trị thỏa đáng cho bệnh tái phát, hạn chế việc áp dụng các chỉ định xét nghiệm chỉ dấu khối u, đặc biệt là trong việc chăm sóc theo dõi. Nói chung, theo dõi điều tra nghiên cứu của bất cứ loại nào của sự hạn chế sử dụng trong trường hợp không lựa chọn điều trị .Tuy nhiên, chỉ điểm khối u có thể cung cấp các công cụ chẩn đoán rất hữu ích trong chẩn đoán phân biệt (NSE, CYFRA 21.1, SCC, CA 125) và theo dõi hiệu quả của liệu pháp (CEA, NSE, CYFRA 21.1 và TPA).